Çevre Kanunu

Kanun Numarası : 2872
Kabul Tarihi : 9/8/1983
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 11/8/1983 Sayı: 18132
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 22 Sayfa: 499

BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM
Amaç, Tanımlar ve Ä°lkeler
Amaç:
Madde 1 – Bu Kanunun amacı, bütün vatandaÅŸların ortak varlığı olan çevrenin korunması, iyileÅŸtirilmesi; kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doÄŸal kaynakların en uygun ÅŸekilde kullanılması ve korunması; su, toprak ve hava kirlenmesinin önlenmesi; ülkenin bitki ve hayvan varlığı ile doÄŸal ve tarihsel zenginliklerinin korunarak, bugünkü ve gelecek kuÅŸakların saÄŸlık, uygarlık ve yaÅŸam düzeyinin geliÅŸtirilmesi ve güvence altına alınması için yapılacak düzenlemeleri ve alınacak önlemleri, ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleriyle uyumlu olarak belirli hukuki ve teknik esaslara göre düzenlemektir.
Tanımlar:
Madde 2 – Bu Kanunda geçen;
a) “Çevre Korunması” terimi; ekolojik dengenin korunması, havada, suda,toprakta kirlilik ve bozulmaların önlenmesi ve çevrenin iyileÅŸtirilmesi için yapılan çalışmaların bütününü,
b) “Ekolojik Denge” terimi; insan ve diÄŸer canlıların varlık ve geliÅŸmelerini sürdürebilmeleri için gerekli olan ÅŸartların bütününü,
c) “Çevre KirliliÄŸi” terimi; insanların her türlü faaliyetleri sonucu, havada, suda ve toprakta meydana gelen olumsuz geliÅŸmelerle ekolojik dengenin bozulması ve aynı faaliyetler sonucu ortaya çıkan koku, gürültü ve atıkların çevrede meydana getirdiÄŸi arzu edilmeyen sonuçları,
d) “Kirleten” terimi;fiilleri sonucu doÄŸrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliÄŸine sebep olan gerçek ve tüzelkiÅŸileri,
e) “Atık” terimi; herhangi bir faaliyet sonucunda çevreye atılan veya bırakılan zararlı maddeleri,
f) “Alıcı Ortam” terimi; atıkların bırakıldığı yakın veya uzak çevreyi,
Ä°fade eder.
Ä°lkeler:
Madde 3 – Çevre korunmasına ve çevre kirliliÄŸinin önlenmesine iliÅŸkin genel ilkeler ÅŸunlardır:
a) Çevrenin korunması ve çevre kirliliÄŸinin önlenmesi gerçek ve tüzelkiÅŸilerle vatandaÅŸların görevi olup, bunlar bu konuda alınacak tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla yükümlüdürler.
b) Çevre korunmasına ve kirliliÄŸine iliÅŸkin karar ve önlemlerin alınması ve uygulanmasında; insan ve diÄŸer canlı varlıkların saÄŸlığının korunması, alınacak önlemlerin kalkınma çabalarına olumlu ve olumsuz etkileri ile fayda ve maliyetleri dikkate alınarak kısa ve uzun vadeli deÄŸerlendirmelerin yapılması esastır.
c) Arazi ve kaynak kullanım kararlarını veren ve proje deÄŸerlendirmesi yapan yetkili kuruluÅŸlar, kalkınma çabalarını olumsuz yönde etkilememeyi dikkate alarak çevrenin korunması ve kirlenmemesi hedefini gözetirler.
d) Ekonomik faaliyetlerde ve üretim metodlarının tayininde çevre sorunlarının önlenmesi ve sınırlandırılması amacıyla en elveriÅŸli teknoloji ve yöntemler seçilir ve uygulanır.
e) (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/1. md.) Kirlenmenin önlenmesi, sınırlandırılması ve mücadele için yapılan harcamaların kirleten tarafından karşılanması esastır. Kirletenin kirlenmeyi durdurmak, gidermek ve azaltmak için gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doÄŸrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluÅŸlarınca yapılan gerekli harcamalar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kirletenden tahsil edilir.
Ancak kirletenler, kirlenmenin önlenmesi ve sınırlanması için yapılan giderleri ödeme yükümlülüÄŸünden söz konusu kirlenmeyi önlemek için gerekli her türlü tedbiri aldıklarını ispat etmek kaydıyla kurtulabilirler.
f) (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/1. md.) Ä°nilebilecek en düÅŸük kirlenme seviyesi esas alınarak, bu seviyenin üstünde meydana gelebilecek kirlenmeler için bu Kanunun 18 inci maddesinin (1) bendinde belirlenen ücretler ayrıca alınır.
g) Çevrenin korunması ve kirlenmenin önlenmesi konusunda alınacak tedbirlerin bir bütünlük içinde tespiti ve uygulanması esastır.

Ä°KÄ°NCÄ° BÖLÜM
Merkezi ve Mahalli Ä°dari Bölümleri ve Görevleri
Merkez Çevre Kurulu
Madde 4 – (Mülga: 9/8/1991 – KHK – 443/43 md.)
Ä°l Çevre Kurulu
Madde 5 – (Mülga: 13/3/1990 – KHK – 409/12 md.)
Madde 6 – 7 – (Mülga: 8/6/1984 – KHK 222/30 md.)

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çevre Korunmasına Ä°liÅŸkin Önlemler ve Yasaklar
Kirletme yasağı:
Madde 8 – Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek ÅŸekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doÄŸrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaÅŸtırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.
Kirlenme ihtimalinin bulunduÄŸu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiÄŸi hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Çevre Korunması
Madde 9 – (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/4.md.)
Kırsal ve kentsel alanda arazi kullanım kararına uygun olarak tespit edilen koruma alanları ve bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanım esasları yönetmelikle belirlenir.
Tespit edilen bu esaslar çevresinde aşırı ve yanlış kullanım, her türlü çöp ve atıkların yurt dışından getirilmesi nedeniyle ülkenin temel ekolojik sistemlerinin dengesinin bozulması, hayvan ve bitki türlerinin nesillerinin tehlikeye düÅŸürülmesi, doÄŸal zenginliklerin bütünlüklerinin tahribi yasaktır.
Bakanlar Kurulu, ülke ve dünya ölçeÄŸinde ekolojik önemi olan çevre kirlenmeleri ve bozulmalarına duyarlı alanları, tabii güzelliklerin ileriki nesillere ulaÅŸmasını emniyet altına almak üzere gerekli düzenlemelerin yapılabilmesi amacıyla, “Özel Çevre Koruma Bölgesi” olarak tespit ve ilan etmeye, bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esasları ile plan ve projelerin hangi Bakanlıkça hazırlanıp yürütüleceÄŸini belirlemeye yetkilidir.
Yukarıdaki fıkraya göre uygulamanın gerçekleÅŸtirilebilmesi amacıyla, ilgili Bakanlıkça 27.9.1984 gün ve 3046 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkrasının (g) bendi hükümlerine göre geçici teÅŸkilat kurulabilir. Bu belgelere iliÅŸkin plan ve projelerin hazırlanmasında, 3.5.1985 tarihli ve 3194 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi hükümleri uygulanmaz.
Çevresel etki deÄŸerlendirilmesi:
Madde 10 – GerçekleÅŸtirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum kuruluÅŸ ve iÅŸletmeler bir “Çevresel Etki DeÄŸerlendirme
Raporu hazırlarlar. Bu raporda çevreye yapılabilecek tüm etkiler göz önünde bulundurularak çevre kirlenmesine sebep olabilecek atık ve artıkların ne ÅŸekilde zararsız hale getirilebileceÄŸi ve bu hususta alınacak önlemler belirtilir.
“Çevresel Etki DeÄŸerlendirme Raporu” nun hangi tip projelerde isteneceÄŸi, ihtiva edeceÄŸi hususlar ve hangi makamca onaylanacağına dair esaslar yönetmelikle belirlenir.
Ä°ÅŸletme izni ve haber verme yükümlülüÄŸü:
Madde 11 – GerçekleÅŸtirilmesi planlanan kurum, kuruluÅŸ ve iÅŸletmeler mevzuatta öngörülen arıtma tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmakla yükümlüdürler. Arıtma tesis veya sistemleri kurulup iÅŸletmeye hazır hale getirilmedikçe, kurum, kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere iÅŸletme ve kullanım izni verilmez.
Ä°ÅŸletme izni alarak faaliyete geçen herhangi bir kurum, kuruluÅŸ ve iÅŸletme, faaliyetlerinde deÄŸiÅŸiklikler yapmayı ve tesisini büyütmeyi planladığında giriÅŸimlerini önceden mahallin en büyük mülki amirine haber vermekle yükümlüdür. Mülki amir durumu derhal BaÅŸbakanlık Çevre MüsteÅŸarlığına ve ilgili bakanlığa bildirir.
Her türlü atık ve artıkların arıtılması, uzaklaÅŸtırılması veya zararsız hale getirilmesi ile yükümlü kuruluÅŸlar da bu iÅŸlemlerin yerine getirilmesinde çevreye zarar vermeyecek önlemleri alırlar.
Atık ve artıkların doÄŸrudan veya dolaylı ÅŸekilde alıcı ortama verilmesinde uygulanması gereken teknik usuller alıcı ortamın özelliÄŸi ve o ortamdan yararlanma imkanları göz önünde tutularak yönetmelikle belirlenir.
Denetim
Madde 12 – (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/5.md.)
Atık, artık ve yakıtların arıtırılması, uzaklaÅŸtırılması, zararsız hale getirilmesi ve ithali ile ilgili denetimler Çevre Genel MüdürlüÄŸünce yapılır. Denetimlerin nasıl yapılacağı, denetleme elemanlarının nitelikleri, yönetmelikle belirlenir.
KuruluÅŸ ve iÅŸletmeler faaliyetlerinin denetlenmesi için kullandıkları yakıtın ve çıkardıkları atık ve artıkların özellik ve miktarına iliÅŸkin bilgileri sürekli ve düzenli olarak belirlemek, bu hususu belgelemekle ve bunları Çevre Genel MüdürlüÄŸüne bildirmekle yükümlüdürler.
Zararlı kimyasal maddeler:
Madde 13 – Havada, suda veya toprakta kalıcı özellik gösteren ve ekolojik dengeyi bozan kimyasal maddelerin üretim, ithal, taşıma, depolama ve kullanımında çevre korunması esasları dikkate alınır. Bu tür maddelerin üretim, ithal, taşıma, depolama ve kullanımına iliÅŸkin sınırlamalar yönetmelikle belirlenir.
Gürültü:
Madde 14 – KiÅŸilerin huzur ve sükununu,beden ve ruh saÄŸlığını bozacak ÅŸekilde yönetmelikle belirlenen standartlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır. Fabrika, atölye, iÅŸyeri, eÄŸlence yeri, hizmet binaları, konutlar ve ulaşım araçlarında gürültünün asgariye indirilmesi için gerekli önlemler alınır.
Faaliyetlerin durdurulması:
Madde 15 – Bu Kanunda yazılı yasaklara aykırı hareket eden veya kanunla belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kurum, kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere mahallin en büyük mülki amiri, bu yasaklara aykırı faaliyeti düzeltmek ve kanunda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmek üzere esasları yönetmelikle belirlenen yeteri kadar bir süre verir.
Bu süre içinde yasaklara aykırı hareket ve yükümlülüÄŸü yerine getirmemekten dolayı ayrıca ceza verilmez.
Bu süre sonunda bunları yapmayan kurum, kuruluÅŸ veya iÅŸletmelerin faaliyeti, yasağın veya yerine getirilmeyen yükümlülüÄŸün çeÅŸit ve niteliÄŸine göre kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz olarak durdurulur.
Tehlikeli hallerde faaliyetin durdurulması:
Madde 16 – Çevre kirliliÄŸinin toplum saÄŸlığı yönünden tehlike yarattığı hallerde SaÄŸlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kendiliÄŸinden veya BaÅŸbakanlık Çevre MüsteÅŸarlığının talebi üzerine, bu kirlenmeye yol açan faaliyetlerin geçici bir süre için kısmen veya tamamen durdurulmasına karar verir ve kararın uygulanmasını mahallin en büyük mülki amirinden ister.
Söz konusu faaliyetler bu gibi hallerde, mahallin en büyük mülki amirinin, vereceÄŸi kararla da durdurulabilir. Bu karar derhal SaÄŸlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ile BaÅŸbakanlık Çevre MüsteÅŸarlığına bildirilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çevre KirliliÄŸini Önleme Fonu
Fonun kurulması ve fondan yararlanma:
Madde 17 – Çevre kirliliÄŸinin önlenmesi ve çevrenin iyileÅŸtirilmesi için
“Çevre KirliliÄŸini Önleme Fonu” kurulmuÅŸtur.
Çevre kirliliÄŸinin önlenmesi ve çevrenin iyileÅŸtirilmesi için gerekli harcamaların % 45’ine kadarı, en çok yirmi yıl vadeli kredilerle Çevre KirliliÄŸini Önleme Fonundan desteklenir.
Fonun gelirleri
Madde 18 – (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/6.md.)
Çevre KirliliÄŸini Önleme Fonunun gelirleri;
a) Motorlu taşıt araçlarının her fenni muayenesi sırasında fenni muayene ücretinin beÅŸte biri oranında, bir defaya mahsus olmak üzere motorlu taşıt alım vergisi tutarının dörtte biri oranında ayrıca tahsil edilen bedellerden,
b) Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre gemi siciline tescil edilen ve 18 (dahil) gros tonun üzerinde olan her türlü deniz aracından gros ton başına her yıl alınacak yüz liradan, (yüzelli lira),(1)
c) Hava taşıt araçlarından yurt içi taşımaları için ayrıca alınacak yolcu başına bilet bedelinin binde beÅŸinden ve taşınan yük için ton başına yılda alınacak beÅŸyüz liradan (yediyüzelli lira),
d) Çevre Genel MüdürlüÄŸünün bütçesine bu amaçla her yıl konan ödeneklerden,
e) Fon’dan verilecek kredilerin faizleri ile banka faizlerinden,
f) Bağış ve yardımlardan,
g) Bu Kanunla alınması hükme baÄŸlanan iÅŸtirak payları, tazminat ve diÄŸer gelirlerden,
h) Fon’a ait tesis ve iÅŸletmelerce üretilen araç ve gerecin satışından elde edilen gelirlerden,
ı) Merkez çevre kurulunca, çevre kirliliÄŸine yol açtığı belirlenen iÅŸletmelerden, aÅŸağıdaki tarifeye göre alınacak iÅŸtirak paylarından,
Çevre kirliliÄŸine Alınacak aylık iÅŸtirak payı tutarı
Yol açan iÅŸletmeler I. Derece II. Derece III. Derece
————————— ————— ————— ————-
1. Grup 600 000 TL. 400 000 TL. 200 000 TL.
2. Grup 400 000 TL. 200 000 TL. 100 000 TL.
3. Grup 200 000 TL. 100 000 TL. 50 000 TL.
4. Grup 100 000 TL. 50 000 TL. 25 000 TL.
5. Grup 50 000 TL. 25 000 TL. 12 500 TL.
j) Bu Kanuna göre verilecek para cezalarından,
OluÅŸur.
Bakanlar Kurulu bu tarifede yer alan aylık iÅŸtirak payları tutarlarını her grup ve/veya her derece itibariyle ayrı ayrı veya topluca 10 katına kadar artırmaya veya Kanunda yazılı miktarlara kadar indirmeye, ayrıca bu maddenin (1) bendi dışındaki maktu ve nispi hadleri ayrı ayrı veya topluca sıfır (0)’a kadar indirmeye veya % 50’sine kadar artırmaya yetkilidir.
Fonun gelirleri bir Devlet bankasında açılacak hesapta toplanır.
Bu maddenin (a), (b), (c) bentleri gereÄŸince toplanan paraların ilgililerce en geç ertesi ayın onbeÅŸine kadar Fonun Devlet Bankasındaki hesabına yatırılması zorunludur. Tahsil edilen gelirleri ve ödenecek iÅŸtirak paylarını zamanında yatırmayanlar hakkında Fon idaresi, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanarak gelirlerinin tahsil edilmesi için Fon mükellefinin baÄŸlı olduÄŸu vergi dairesinden talepte bulunur. Vergi dairesinde mükellefiyeti olmayanların fona ödemeleri gereken meblağın hangi dairece tahsil edileceÄŸine Maliye ve Gümrük Bakanlığı karar verir.
Vergi Dairesi, tahsil ettiÄŸi Fona ait meblağı Maliye ve Gümrük Bakanlığının belirleyeceÄŸi esaslara göre Fon’un Devlet Bankasındaki hesabına aktarır.
Bu maddenin (1) bendi gereÄŸince alınacak iÅŸtirak payları büyükÅŸehir belediye hudutları içinde büyükÅŸehir belediyeleri tarafından makbuz karşılığı tahsil edilerek mahallin en büyük mal memurluÄŸuna yatırılır. DiÄŸer yerlerde bu iÅŸtirak paylarını almaya mahallin en büyük mülki amiri yetkilidir. Bu iÅŸtirak payları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre mal memurluÄŸunca tahsil edilir.
Mahallin en büyük mülki amiri veya büyükÅŸehir belediye baÅŸkanlıklarınca tahsil edilen iÅŸtirak paylarının % 30’u tahsil ile ilgili iÅŸlemler ve bölgenin çevre kirliliÄŸini önleme projelerinde kullanılmak üzere tahsilatın yapıldığı yer il özel idaresi veya tahsil eden büyükÅŸehir belediyesine, % 70’i ise iÅŸtirak paylarının toplandığı ayı takip eden ayın onbeÅŸine kadar Çevre KirliliÄŸini Önleme Fonuna aktarılır.
Zamanında bu iÅŸlemi yerine getirmeyen ilgili kuruluÅŸlar fon için toplanan meblağı % 10 fazlasıyla öderler. Gecikmeye sebep olanlar hakkında kanuni iÅŸlem yapılır.
Fon Ä°daresi ile bu idarenin emrinde kurulan Fon; kurumlar vergisinden, yapılacak bağış ve yardımlar nedeniyle veraset ve intikal vergisinden, yapacakları her türlü muameleler dolayısıyla damga vergisinden, açtıkları krediler dolayısıyla lehte tahakkuk edecek faizler banka ve sigorta muameleleri vergisinden muaftır.
Fonun kullanılması:
Madde 19 – Çevre KirliliÄŸini önleme Fonu BaÅŸbakanlık Çevre MüsteÅŸarlığı aracılığı ile kullanılır.
Fonun ita amiri Çevre MüsteÅŸarlığının baÄŸlı bulunduÄŸu Devlet Bakanıdır.
Bu Fondan yapılacak harcamalar 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu ve 2490 sayılı Artırma ve Eksiltme ve Ä°hale Kanunu hükümlerine tabi deÄŸildir.
Fonun gelir ve giderlerine iliÅŸkin belgeler bütçe yılının hitamından itibaren üç ay içinde denetlemek üzere Sayıştay BaÅŸkanlığına verilir.
Fon ancak aÅŸağıdaki maksatlar için kullanılır.
a) Çevre kirliliÄŸini önleyici araÅŸtırma faaliyetleri,
b) Çevrenin temizlenmesi,
c) Çevre kirliliÄŸini önleyici eÄŸitim faaliyetleri,
d) Personel yetiÅŸtirilmesi,
e) Teknoloji ve proje satın alınması,
f) Proje yarışmaları düzenlenmesi,
g) Arıtma tesisi yapacak olan gerçek ve tüzelkiÅŸilere kredi yardımı,
h) (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/7.md.) Çevre kirliliÄŸini önleyici ve çevreyi
iyileÅŸtirici faaliyetlerde kullanılacak olan her türlü araç gereç alımı,bu araçların bakımı, onarımı ile bu tür araç gerecin yapımı için kurulacak tesis ve iÅŸletmeler,
ı) AÄŸaçlandırma,
j) Hayvan ve bitki nesillerinin ıslahı için yapılacak çalışmalar.
Fonun gelirlerinin tahsili, tespit edilecek Devlet bankasına yatırılması, kullanımı ile ilgili hususlar ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüÅŸü alınarak yönetmelikle belirlenir.

BEŞİNCÄ° BÖLÜM
Cezai hükümler
Ä°dari nitelikteki cezalar:
Madde 20 – Gerçek kiÅŸilerden bu Kanunun;
a) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/2 md.) 8 inci maddesinin birinci fıkrasındaki yasaÄŸa uymayanlara 100 bin lira; aynı maddenin ikinci fıkrasındaki yükümlülüÄŸü, yetkili mercilerce usulüne göre yapılan bildirime raÄŸmen yerine getirmeyenlere 500 bin lira,
b) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/2 md.) Yönetmelikte gösterilen koruma ve kullanım esaslarına aykırı davranmak suretiyle 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasındaki yasaklara uymayanlara 100 bin lira,
c) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/2 md.) Yönetmelikle belirtilen sınırlamalara uymamak suretiyle 13 üncü maddesine aykırı davranışta bulunanlara 1 milyon lira,
d) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/2 md.) 14 üncü maddesine aykırı davranışta bulunan ve önlemleri almayanlara 50 bin lira,
Para cezası verilir.
Yukarıdaki fiiller kuruluÅŸ ve iÅŸletmeler tarafından iÅŸlendiÄŸi takdirde; bu maddede belirtilen cezalar kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere üç katı olarak, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 182 nci maddesi gereÄŸince bilanço esasına göre defter tutması gereken kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere ise bu cezalar beÅŸ katı olarak verilir.(1)
KuruluÅŸ ve iÅŸletmelere verilecek idari nitelikte cezalar:
Madde 21 – Bu Kanunun;
a) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/3 md.) 11 inci maddesinin birinci fıkrasındaki yükümlülüÄŸü yerine getirmeyen kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere 1 milyon lira, aynı maddenin üçüncü fıkrasındaki önlemleri almayan kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere 500 bin lira,
b) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/3 md.) 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen haber verme yükümlülüÄŸünü yerine getirmeyen kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere 300 bin lira,
c) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/3 md.) 12 nci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklere uymayan kuruluÅŸ ve iÅŸletmelere 500 bin lira,
Para cezası verilir.
Bu fiilleri iÅŸleyen kuruluÅŸ ve iÅŸletmeler, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 182 nci maddesi gereÄŸince bilanço esasına göre defter tutması gereken mükelleflerden ise bu maddede belirtilen cezalar üç katı olarak verilir.(1)
Gemiler için verilecek cezalar:
Madde 22 – Bütün sahillerimizde, karasularımız ile iç sularımız olan Marmara Denizi, Ä°stanbul ve Çanakkale boÄŸazlarında, liman ve körfezlerimiz, tabii ve suni göllerimiz ile akarsularımızda bu Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasındaki kirletme yasağına uymayan gemiler ile deniz vasıtalarına;
a) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/4 md.) Balast tahliyesi yapan tankerlerden,1000 (dahil) gros tona kadar olanlara 5 milyon lira, 1 000 ila 5 000 (dahil) gros ton arasındakilere, 10 milyon lira, 5 000 gros tondan fazla olanlara 50 milyon lira,
b) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/4 md.) Tankerler dahil diÄŸer gemilerden, her
türlü atık ve artık döken, sintine tahliyesi yapanlara 18 (dahil) ila 1000 (dahil) gros ton arasındakilere, 5 milyon lira, 1 000 gros tondan fazla olanlara 10 milyon lira,
c) (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3013/4 md.) 18 (hariç) gros tona kadar olan gemilere ve gemi tarifine uymayan denizi kirleten veya sintine basan (iki zamanlı kıçtan takmalı ve benzine yaÄŸ karıştırarak çalışan motorlu teknelerin eksoz kirletmeleri hariç) deniz vasıtalarına 300 bin lira,
Para cezası verilir.
Fiillerin tekrarı:
Madde 23 – Bu Kanunun 20,21 ve 22 nci maddelerinde belirtilen fiillerin tekrarı halinde para cezaları bir katı artırılarak verilir.
Ä°dari cezalarda yetki:
Madde 24 – (DeÄŸiÅŸik: 4/6/1986 – 3301/5 md.)
Yukarıdaki maddelerde gösterilen cezalar doÄŸrudan doÄŸruya mahallin en büyük mülki amiri tarafından verilir. Bu cezalar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre mal memurluÄŸunca tahsil edilir. Ancak 22 nci maddede gösterilen cezalar:
a) BüyükÅŸehir Belediye hudutları içinde kalan sahillerimiz, boÄŸazlarımız ile liman ve körfezlerimizde; göl ve akarsularımızda cezalar BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanlıkları tarafından verilir. Cezayı derhal ve defaten ödemeyen ve bu hususta teminat ve kefalet göstermeyen gemiler, diÄŸer deniz vasıtaları seyrüsefer ve faaliyetten men olunur.
Ceza ödenmediÄŸi takdirde, bu ceza 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri gereÄŸince tahsil edilir.
BüyükÅŸehir Belediyeleri tarafından verilen para cezaları makbuz karşılığında tahsil edilerek mahallin en büyük mal memurluÄŸuna yatırılır. Mal memurluÄŸuna yatırılan cezanın % 20’si BüyükÅŸehir Belediyesine, % 80’i Çevre KirliliÄŸini Önleme Fonuna aktarılır. Çevre KirliliÄŸini Önleme Fonuna aktarılan miktarın % 50’sine kadar olan kısmı SaÄŸlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının önerisi ile çevre saÄŸlığını ıslah iÅŸlerinde kullanılır.
b) BüyükÅŸehir Belediyelerinin hudutları dışında kalan denizlerimizde cezalar doÄŸrudan doÄŸruya Sahil Güvenlik bot komutanlarınca verilir. Cezayı derhal ve defaten ödemeyen gemiler ve götürülebilen diÄŸer deniz vasıtaları en yakın ve uygun limana götürülerek savcılığa teslim edilir ve bu gemiler hakkında (a) fıkrasında belirtilen hususlar uygulanır.
Kendi makineleri ile tahrik edilemeyen deniz vasıtaları hakkında gerekli zabıt tutularak, durum en yakın sahildar il veya ilçe merkezindeki savcılığa intikal ettirilir.
c) BüyükÅŸehir Belediye hudutları dışında kalan yerlerde yapılan kirletmeler ile, deniz, liman, bütün göl ve akarsulara yapılan kirletmeler için mülki amirlerin ceza verme yetkileri saklıdır. Gerekli denetimi yukarıdaki esaslara uygun olarak yaparlar.
Makbuz karşılığında tahsil edilen para cezaları,mahallin en büyük mal memurluklarına yatırılır.
Gemi ve deniz araçlarına verilecek cezalarda suçun tespiti, cezanın kesilmesi usulleri ile ceza uygulamasında kullanılacak makbuzların ÅŸekli, dağıtımı ve kontrolü hususundaki esaslar yönetmeliklerle belirlenir.
Ä°dari cezalara itiraz;
Madde 25 – Ä°dari cezalara karşı, cezanın tebliÄŸ tarihindan itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.
Ä°tiraz zaruret görülmeyen hallerde, evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır.
Ä°tiraz üzerine verilen cezalar kesindir.
Mahkemece verilecek cezalar:
Madde 26 – 12 nci maddede gösterilen belgeleme yükümlülüÄŸünü yerine getirirken gerçeÄŸe aykırı belge düzenleyenlere fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediÄŸi takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası hükmolunur.
12 nci maddedeki yükümlülüÄŸü yerine getirirken yetkili makamlara yanlış ve yanıltıcı bilgi verenlere altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
Diğer kanunlarda yazılı cezalar:
Madde 27 – Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında verilecek idari nitelikteki cezalar, bu fiiller için diÄŸer kanunlarda yazılı cezaların uygulanmasına engel olmaz.

ALTINCI BÖLÜM
ÇeÅŸitli Hükümler
Kirletenin sorumluluÄŸu:
Madde 28 – (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/8.md.)
Çevreyi kirletenler ve çevreye zarar verenler sebep oldukları kirlenme ve bozulmadan doÄŸan zararlardan dolayı kusur ÅŸartı aranmaksızın sorumludurlar.
Kirletenin, meydana gelen zararlardan ötürü genel hükümlere göre de tazminat sorumluluÄŸu saklıdır.
TeÅŸvik:
Madde 29 – KirliliÄŸin önlenmesi ve giderilmesine iliÅŸkin faaliyetler teÅŸvik tedbirlerinden yararlandırılır. Bu amaçla her yılın başında belirlenen teÅŸvik sistemine BaÅŸbakanlık Çevre MüsteÅŸarlığının görüÅŸü alınarak yeni esaslar getirilir.
TeÅŸvik tedbirleri ile ilgili esaslar yönetmelikle belirlenir. Bu Kanunda belirlenen cezalara neden olan fiilleri iÅŸleyen gerçek ve tüzelkiÅŸiler, verilen süre içinde söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde bu maddede yazılı teÅŸvik tedbirlerinden yararlanamazlar ve daha önce kendileri ile ilgili olarak uygulanmakta olan teÅŸvik tedbirleri durdurulur.
Ä°dari makamlara baÅŸvurma:
Madde 30 – Çevreyi kirleten veya bozan bir faaliyetten zarar gören veya haberdar olan gerçek ve tüzelkiÅŸiler, idari makamlara baÅŸvurarak bu faaliyetin durdurulmasını isteyebilirler.
Yönetmelikler:
Madde 31 – (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/9.md.)
Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkarılacak yönetmelikler, ilgili Bakanlıkların görüÅŸü alınarak çevre Genel MüdürlüÄŸünce hazırlanır. Kanunun yürürlüÄŸe girmesinden baÅŸlayarak en geç beÅŸ ay içinde Resmi Gazede yayımlanarak yürürlüÄŸe konulur.
Uygulanmayacak Hükümler
Madde 32 – (DeÄŸiÅŸik: 3/3/1988 – 3416/10. md.)
Bu Kanuna göre yürürlüÄŸe konulacak yönetmeliklerin yayımından itibaren deniz kirliliÄŸinin önlenmesi hususunda 618 sayılı Limanlar Kanununun 4 ve 11 inci maddeleri gereÄŸi yürürlükte bulunan ceza hükümleri ile 1380 sayılı Su Ürünleri Kanununun 3288 sayılı Kanunla deÄŸiÅŸik geçici 1 inci maddesi hükümleri uygulanmaz.
Ek Madde 1 – 4/6/1986 – 3301/6 md. ile gelen Ek md. hükmü olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
Bu Kanunun 18 inci maddesinin (a), (b), (c) ve (d) fıkralarında öngörülen fona katılma payları ile 20,21 ve 22 nci maddelerinde belirtilen ceza miktarlarını on katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Geçici Madde 1 – (2872 sayılı Kanunun numarasız geçici maddesi olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
Bu Kanunda belirtilen ilgili yönetmelikler yürürlüÄŸe konuluncaya kadar gemiler ve diÄŸer deniz taşıt araçlarına 618 sayılı Limanlar Kanununun hükümlerine göre denizlerin kirletilmesi ile ilgili olarak yapılan ceza uygulamasına devam olunur.
Geçici Madde 2 – (Ek: 3/3/1988 – 3416/11.md.)
Bu Kanunun 12 ve 13 üncü maddelerinde belirtilen ilgili yönetmelikler yürürlüÄŸe konuluncaya kadar, her türlü yakıt, atık, artık ve kimyasal maddenin ithali Çevre Genel MüdürlüÄŸünün baÄŸlı olduÄŸu Devlet Bakanının onayına tabidir.
Yürürlük:
Madde 33 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüÄŸe girer.
Yürütme:
Madde 34 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

9/8/1983 TARÄ°H VE 2872 SAYILI ANA KANUNA Ä°ÅžLENEMEYEN GEÇÄ°CÄ° MADDELER

1 – 3/3/1988 tarih ve 3416 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde 1. – Bu Kanunun 6 ncı maddesiyle deÄŸiÅŸtirilen 2872 sayılı Çevre Kanununun 18 inci maddesinin (b) bendi gereÄŸince Fona ödenmesi gereken meblaÄŸ, 1986 yılı için on lira üzerinden alınır.

2872 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIÄžI HÜKÜMLERÄ° GÖSTERÄ°R LÄ°STE

Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan —————————————–
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
—————————————- ———– ———- ——–
2872 sayılı Kanun 4,5,6,7 nci maddeleri ve
diÄŸer Kanunların bu KHK’ye aykırı hükümleri 8/6/1984 KHK – 222 30
2872 sayılı Kanunun 5 inci maddesi 13/3/1990 KHK – 409 12
2872 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi 9/8/1991 KHK – 443 43

2872 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜÄžE GÄ°RÄ°Åž TARÄ°HÄ°NÄ° GÖSTERÄ°R LÄ°STE

Kanun YürürlüÄŸe
No. Farklı tarihte yürürlüÄŸe giren maddeler giriÅŸ tarihi
———— ————————————————- —————-
KHK – 222 – 18/6/1984
3301 – 19/6/1986
3362 – 26/5/1987
3416 – 11/3/1988
KHK – 409 – 10/4/1990
KHK – 443 – 21/8/1991